O catedrático basea a súa conferencia na idea de que a organización democrática non formaba parte do ADN orixinal da integración europea, o cal serve como explicación da súa actual crise institucional. O profesor pon de manifesto a carencia nas institucións da UE dos tres signos fundamentais que caracterizan a unha organizacion democrática: a ausencia de partidos políticos, a falta de representación do pobo e a falta de responsabilidade. Deste xeito, os cidadáns ven que non teñen capacidade de decisión e por iso mostran indiferencia nas eleccións europeas, ademais de que non comprenden as decisións tomadas pola UE.
Joseph Weiler fai referencia ao malestar que existe entre os estados membros e sinalou como causas un crónico déficit democrático, a crecente indiferenza dos cidadáns e a incapacidade de Europa para traducir o seu poder económico en político. Estes síntomas revélanse tanto no fracaso de proxectos europeos como a Constitución ou o Proceso de Lisboa como no continuo descenso da lexitimidade e da forza mobilizadora da Unión, cun contaxioso espallamento do antieuropeísmo nas políticas nacionais.